KHAMELA PES MANGE ARKA! – NajdiMe

TREBALA MANGE ARKA!

Jekhe personakero xasaribe bizi traga sakana anela bari briga thaj dar ko sa e familijakere džene, amala thaj pindžarde paše manuša, haljovaja amen bilače našti khančik te keras, thaj varekana šaj te keras sigutne thaj bigodžaver bukja. Šaj te oven godžaver nesave vakerde bučha thaj važno phundre/čekorija/kola so trubuj te len pes telal i sama khana dikhena thaj rodena e našle manuša.

Sar te džav dureder?
So te kerav?
Sar te gindnav?

Sar te ikljovav ko agor akalesar?
Kon šaj te del man arka?
So khamela pes te la ki godi ko lungeder vakti?

Alo Bušavko – SOS linija ki Avguni čhavorikani ambasada ko sumnal “Megjaši – telefoneskere numeroja thaj javera komunikacijakere kanalija (čet, email) šaj te len sasto vakti 24/7.
FIKSIRIME: 02 2465 316
MOBILNO: 070 390 632
ONLINE CHAT: https://alobushavko.mk/mk
EMAIL: alobushavko@childrensembassy.org.mk

Urgento akharibe baši xasarkeribe:
Policija 192

Jekhe manušeskero xasaribe bizi mukipe nesavo nišani/traga/ sakana anela bari griža thaj dar ko familijakere džene, amala paše pindžarde manuša. Numa, von šaj te oven but korisno partnerija važno informacijencar kola so šaj te asarinen/vlijaninen/ko efektivno policijakero rodipe soske von maj šukar džanena e našalde manušeskoro karaktero, oleskero tabijati thaj oleskere šajdipaskere reakcije.

Ake nekoborom godžalipa thaj važno phundre kola so trubuj te len pes telal i sama thaj te džan pala lende kana rodena e xasarde manuše:

Dikhen te ačoven godžaver, samale thaj fokusirime. Gindinen tumare šereja šukar, sar šaj majlače te den arka/dumo/ e xasarkerde manušeske. Soske akava si sakana but phare, phučen tle amale te del tumenge arka thaj te ovel tumencar khana ka len aver čekorija/phundre/ dureder.

Den rodipe, prijavinen kaj isi xasarkerdo manuš ki policija. Das rekomandacija odma te akharen e policijajaja dži kote nesavo manuš, mamuj/sprotivno/ kotar oleskero terbijati, na phengja kote si thaj na avilo khere, ja pale o na avipe khere naj leske karakteristično na kherela nikana kidijal na džanena kote si o manuš, te si agjar adale manušeske šaj te phenel pes kaj si xasarkerdo.

Akala informacije šaj te oven istemalkerde e policijake kana ka roden e manuše thaj ka keren xasakerdi paskeri klasifikacija:

○ Kana thaj kote o xasarkerdo manuš agorutno drom sine dikhlo thaj kastar?

○ Kana, kote thaj kasar sine o agorutno kontakti (telefoneja, meileja thaj aver.)?

○ Anava thaj informacije kotar e amalengere kontaktora, pindžarde, kolegora, biznis partnerija thaj doktorija kotar o xasarkerdo manuš.

○ Mobilno telefonesko numero te si džanglo thaj vi o serisko numero?

○ Isi li gindipe te mudarel korkori pes? – Hramome lil

○ Khamela pes e xasarde mujeske nesavo drab ja palem medicinakiri arka?

○ Isi li e hasarde sastipaskere, privatnikne ja palem profesionalnikane problemija?

○ E hasardes isi vordon?

○ Kerela buti – kote?

○ Nane šeja ja palem avera bukja e hasardeskere kherestar?

○ E xasardeskoro pasoši nane khere?

○ Lende si bareder love, ja palem javera bukja angleder te xasarkerel pes o muj?

○ Šeja so legarelas o xasarkerdo muj

○ Personalno deskripcija – učhipe, bala, jakhengoro kolori, čorha, okularija, tetovaže thaj javera personakere karakteristike

○ Legaren majpalutne fotografija ki policija

Te xasarkerga pes čhavo den akala informacija e policijake:

Identifikacijakere informacije

Informacije sar dikjovelas o čhavo thaj save šeja legarela sine ko momenti kana xasarkerga pes

E čhaveskiri/čhajakiri fotografija, nотографија од детето, дневници, белешки или прote ja palem nesavo lil olestar/olatar

Informacije baš i škola, vakti thaj than kote xarkerga pes

Informacije baš adava kon sine majpalune ko kontakti e čhavesar/čhajasar

Informacije baši adava sostar šaj te xasarkerel pes o čhavo/i čhaj

Informacije baši čhaveskere/čhajakere sakonediveskere aktivitetija thaj kote phirela

Informacije baš e thana kote so džala sine, kole manušencar, adrese amalendar thaj pendžarde manušendar

Numero e mobilno telefoneskoro so istimalkerela o čhavo/čhaj

Len sama savaht te šaj te arakhen tumen ko telefoni!

Den e policijake telefoneskoro numero koleste ka šaj te kontaktirinen tumen ko sakova vakti. Te isi šajipe, den pande jekh muj baši kontakti. Nikana ma den tumaro telefoneskoro numero ja palem javera plesutne informacije baši publikano kontakti kana mangena te arakhen e xasarkerde muje. Legaren tumen sa e komunikacijencar thaj informacijencar baš e kontakt informacijencar e policijake savi so tretirinela e mujeswkoro xasarkeribe.

Informirinen e policija baši sa e akhariba ko telefoni so tumen, e familijakere gende ja palem, e pendžarde manuša resena kotar o xarkerdo muj. Ko jekh vakti, vakeren e policijake save vi te ovel javera informacije ja palem detalija so šaj te den arka te arakhel pes o xasarkerdo muj, ja palem šukareder te koordinirinel pes o rodiba. Numa, anglal sa, khamela pes so majsig te informirinel pes i policija te arakhlja pes o xasaskerdo muj te šaj, te čhinavel pes o rodipe thaj te čhinavel pes o alariribe.

Keren regularno kontakti e policijasar!

Urgentno informirinen epolicija baši save vi te oven javera informacije baši o xasarkeribe, Sar misal, o xasarkerdo muj sine dikhlo ki nesavi lokacija ja palem, arakhlja pes nekasar; sine akhariba telefonesar thaj javer.

Keren regularno kontakti e policijasar, vi te nane tumen te phenen diso nevo. Phučen olen baši adava sar thaj dži kote reslja o rodiba.

Policijakoro rodibe pala jekh muj si komplicirimi buti. E ekspertija džanena kana, kote thaj sar te keren nesave metode baši rodibe. Te isi tumen nesave problemija te haljoven nesave policijakere procedure, phučen olen! I komunikacija maškar tumen thaj i policija si but mahat baši o rodiba pala e xasarkerde muja.

Mahat: Momentalno informirinen e policija kana o xasarkerdo muj ka irranel pes ja palem, ka džanel pes kote arakhljola.

PSIHOLOGIKANI SAMA

E xasarkerdine mujengeri familija si teli baro psihologikano stresi. Olengoro stresi si bareder, džikote o vakti xasarkeribastar si lungeder. Athinindoj e rodibaskere statusestar, kobor lungo vakti si o muj xasarkerdo, i familija nakhela trujal bare thaj phare emocije. O rovibe thaj o pharipe ko vilo – mahat procesi te regenenririnel pes o ruhi kana xasaraja nesave paše manušes, našti te butivar te kerel pes – ko agor na džanela pes si o xasarkerdo muj mulo, ja palem na.
Te astargja tumen bareder panika, ja palem isi tumen javera sastipaskere problemija, ka ovel šukar te kontaktirinen tumare doktores thaj vov te del tumenge sugestija baši psihoterapija. I terapija lafikeribasar sikavela pes sar but lačhi.

PREVENIRIBE
Čhavengoro xasarkeribe
Džaindoj pali e alava/lafija ko Kanuni baši čhavengoro arakhibe ki RUM, čhavo si muj savo so na phergja 18 berša, thaj džaindoj pali akava, xasarkerdo čhavo si muj so na phergja 18 berša thaj iklilo kotar oleskoro sakodiveseskoro lokaliteti (than kote so dživdinela) leskere korkorutne vojasar, ja palem zorasar.
E čhaveskere rizikane bukja save so šaj te anen dži ko xasarkeribe:
– mangela te kerel avtostop,
– te ikljovel bipendžarde mujencar,
– te ovel manušencar save so si asocijalno,
– khamnipe,
– bilačhipa mamuj leste/late ki uži familija,
– avanturizmi – mangela te kerel avanture,
– problemija ki familija,
– ternikano revolti,
– pharipa ki sikljovni/škola,
– problemija ko mangipe/khamibe,
– ačhavdo dad thaj ašhavdi daj,
– phare decizije ko sikljovne, adalatija/sudija thaj javer.

Sar ma te avel dži ko čhavengoro xasarkeribe? (Godi baš e dada thaj daja)
– tumaro čhavo sakana te vakerel tumenge kote arakhela pes thaj kasar si,
– sakana te vakerel tumenge kobor vakti ka ačhol thaj te informirinel tumen te pharuvgja pes o plani,
– pendžaren tumare čhaveskere amalencar thaj roden olendar olengere telefonengere numeroja,
– tumaro čhavo te džanel ki godi tumaro mobilno telefoneskoro numero,
– phenen oleske kas te akharel te našti tumeni te dolel ko telefoni,
– sikaven tumare čhave te pendžarel thaj te našel kotar rizikane situacije thaj so te kerel te arakhlja pes ki asavki situacija,
– sikaven e čhave kaj ko sakova vakti šaj te džal ki policijakiri štacija ja palem te rodel arka policajestar,
– vakeren oleske kaj nane šukar te kerel avtostop ja palem te khuvel ko bipendžarde manušeskoro vorda,
– vakeren oleske ma te džal bipendžarde manušencar,
– tumare čhavesar vakeren phutardes thaj vilestar, šunen ole kana vakerela tumenge baši leskere problemija thaj emocije,
– den oleske kuraži te nakhel šukar trujal oleskoro dživdipe,
– sikaven tumare čhave te lel responsibiliteto baši sa so kerela,
– ma den tumare čhaveske te ovel korkoro thaj te ovel izolirimo,
– zurarkeren tumare čhave te šaj te ikljol ki rig fizikane ja palem verbalno maltretiribastar,
– tumare kherestar keren than baši pakhiv thaj suporti,
– ikeren pes dži ko tumaro lafi so dena e čhaveske
– sikaven mangipe thaj emocije tumare čhaveske,
– oven lačho misal tumare čhaveske.